حاجي مير محمد بلوچ
حاجي مير محمد بلوچ
حاجي مير محمد بلوچ: حاجي مير محمد ولد بلوچ خان سيلاوٽو بلوچ 1870ع ڌاري جيسلمير ۾ ڄائو. سندس تعلق راجپوتن جي چوهاڻ پاڙي سان هو، ننڍي هوندي مزدوري ڪري آهستي آهستي ننڍا مقاطعا کنيائين، ٿورو پئسو گڏ ڪري وڏا مقاطعا سرڪار ۽ ميونسپالٽيءَ کان کڻڻ شروع ڪيائين، جنهن مان ڪافي ملڪيت ٺاهيائين. ڪراچيءَ جي سول اسپتال ۽ مئڪنن مئڪنزي جون عمارتون به سندس ٺهرايل آهن. هن گجراتيءَ ۾ لکڻ پڙهڻ جيتري تعليم ورتي. جلد ئي سرڪار طرفان کيس آنرري مئجسٽريٽ مقرر ڪيو ويو. هن 1919ع ۾ خلافت تحريڪ ۾ حصو ورتو، جنهنڪري کيس سرڪاري مقاطعا ملڻ بند ٿي ويا. سنڌ خلافت ڪميٽيءَ جي خدمتن عيوض کيس نائب صدر چونڊيو ويو، جنهن دوران سنڌ ۽ هندستان ۾ ڪٿي به ڪانفرنس ٿيندي هئي ته گهڻو ڪري شامل ٿيندو هو. قومي خدمتن ۽ عمر رسيده هئڻ ڪري عام ماڻهو کيس ’بابا مير محمد بلوچ‘ ڪري سڏيندا هئا. 1926ع ۾ ڪراچيءَ طرفان کيس بمبئي ليجسليٽو ڪائونسل جو ميمبر چونڊيو ويو. جڏهن سکر بئراج جي تعمير پئي ٿي ته هن ان جي تعميري نقصن تي سخت نقطه چيني ڪئي، انهيءَ سلسلي ۾ مسٽر محمد هاشم گذدر جي مدد سان هن ’ٻه چوپڙيون‘ (ڪتاب) ڇپرائي ورهايون، جنهن تي بمبئي سرڪار مجبور ٿي نواب علي يار جنگ ۽ سر ويسويسرايا نالي ٻه ماهر انڪوائريءَ لاءِ مقرر ڪيا. 1919ع ڌاري هن بمبئيءَ ۾ عورتن کي ووٽ جي حق ڏيارڻ جي تحريڪ ۾ ڪافي ڪوششون ورتيون. 1916ع ۾ حاجي مير محمد ڪراچي ميونسپالٽيءَ جو ميمبر چونڊيو، جنهن جي مکيه ڪميٽين تي ڪم ڪندو رهيو ۽ آخري گهڙيءَ تائين ميمبر رهندو آيو. سنڌ جي بمبئيءَ کان جدائيءَ واري تحريڪ ۾ هن مکيه حصو ورتو، اول هيءُ ڪانگريس جو مکيه ڪارڪن ۽ ڪراچي ڪانگريس ڪاميٽيءَ جو نائب صدر رهيو،.
جڏهن مسلم ليگ ۽ ڪانگريس جي وچ ۾ آل انڊيا آئيني سوالن تان اختلاف پيدا ٿيا ته هن مسلمانن جي عام راءِ کي نظر ۾ رکندي، مسلم ليگ ۾ شموليت اختيار ڪئي. عمر جي آخري حصي ۾ مير محمد بلوچ امپورٽ ۽ ايڪسپورٽ جو ڪم ڪيو. باهمت ۽ اڻٿڪ قومي ڪارڪن، سچو محبتي، خوش اخلاق انسان هو. کيس اولاد ۾ هڪ پٽ مسٽر حسن علي هو. بمبئي ڪائونسل جي اجلاس ۾ پرزور تقرير ڪندي بابا مير محمد بلوچ کي دل جي تڪليف ٿي پئي، جنهنڪري ڪراچي کڻي آيس، جتي هن 9 رمضان 1352هه مطابق 26 ڊسمبر 1933ع تي وفات ڪئي.
لفظ حاجي مير محمد بلوچھيٺين داخلائن ۾ پڻ استعمال ٿيل آھي
داخلا ۾ استعمال ٿيل تاريخون
1933.12.26 عيسوي
هن 9 رمضان 1352هه مطابق 26 ڊسمبر 1933ع تي وفات ڪئي.
شخصيتون - ڀاڱي جون ٻِيون داخلائون
الهبچايو مرڻاسحاتم طائي
سنت مهر بخش
ادريس راجپوت
علي مير شاهه
ٻگهيو عزيز الرحمان ڊاڪٽر
رانڪ ميان قبول محمد ڪلهوڙو
سهراب سومرو
زرتشت زردشت
آخوند محمد حسن مسڪين